Сургах үйл явцад суралцагчдад хөдөлмөрийн ёс зүй төлөвшүүлэх нь

СУРГАХ ҮЙЛ ЯВЦАД СУРАЛЦАГЧДАД ХӨДӨЛМӨРИЙН ЁС ЗҮЙ ТӨЛӨВШҮҮЛЭХ НЬ

Илтгэлийн хугаарангуй: Сургах үйл явцад суралцагчдын сэтгэл зүйд багш нар хэр нөлөөлдөг, суралцагчдад хөдөлмөрийн ёс зүй төлөвшүүлж чаддаг талаар судлав.

Суралцагчдын сэтгэл зүйд нөлөөлдөг нөлөөллүүдэд нийгмийн, хувь хүний, хүрээлэн буй орчин, байгууллагын, бие хүнд нөлөөлөх гэсэн нөлөөллүүд байдаг байна. Харин сургах явцад сэтгэл зүйд нөлөөлдөг дараах аргууд байдаг. Үнэмшүүлэх, итгүүлэх, сайшаах, халамжлах, өмөөрөх, итгэх, тушаах, өөрийнх нь хүчинд итгүүлэх, нөхөр ёсны зэмлэл, үл хайхарсан дүр үзүүлэх, егөөдөх гэх мэт. Иймд багш нар суралцагчдын сэтгэл зүйд нөлөөлж чадсанаар хөдөлмөрийн ёс зүйтэй, бүтээмжээ нэмэгдүүлэх чадвартай, хувийн сахилга баттай, хүндлэх хүндлүүлэх ёс зүйд суралцах, бусадтай хамтран ажиллах чадвартай байх, эерэг хандлагатай болох, ажлын зохион байгуулалт сайжрах зэрэг үр дүнд хүрнэ. Иймээс багш нар суралцагчдынхаа сэтгэл зүйд нөлөөлөх нь маш чухал байгааг харуулж байна.

Түлхүүр үг: мэргэжил, харилцаа, нөлөөлөл, эзэмшүүлэх

Оршил: Мэргэжлийн боловсролын хуулинд мэргэжлийн боловсрол, сургалтынзорилго нь иргэний авьяас, сонирхол, хөдөлмөр эрхлэх хэрэгцээнд тулгуурлан боловсролын үндсэн зарчим, олон улсын нийтлэг жишиг, хандлагад нийцүүлэн мэргэжлийн ур чадвар, боловсрол эзэмшүүлэх, мэргэшлийг дээшлүүлэх, хөдөлмөрийн болон харилцааны соёл төлөвшүүлэхэд оршино гэжээ.

Орчин үетэйгээ хөл нийлүүлэн алхах чадвартай иргэнийг төлөвшүүлэх нь нийгмийн болон багш нарын өмнө тулгамдсан асуудлуудын нэг болоод байна. Сэтгэл зүйн нөлөөллийг үр дүнтэй болгох нэг чухал зүйл нь багш суралцагчдын харилцаа юм.

Сэдэв сонгосон үндэслэл: Багш нар суралцагчдад хөдөлмөрийн ёс зүй төлөвшүүлж чадаж байна уу?

Судалгааны ажлын хүрээнд эрдэмтэн судлаачдын судалгаа шинжилгээний бүтээл, гарын авлага, ном товхимлыг уншиж судлан өөрийн боловсруулсан судалгаагаар техникийн болон мэргэжлийн боловсролын сургалтын багш нар техникийн болон мэргэжлийн боловсрол эзэмшүүлэх явцад хөдөлмөрийн ёс зүйг төлөвшүүлж, төмөр замчин болох сэтгэл зүйг бий болгож чаддаг эсвэл эс чаддаг талаарх асуудлыг судлахыг хичээсэн.

Судалгааны ажлын арга, аргачлал: УБТЗ-ын МСҮТ болон ПТК-ийг 2007-2021 онуудад төгссөн болон суралцаж байгаа 1, 1.5, 3 жилийн 4-5 мэргэжлээр сурсан мөн суралцаж байгаа суралцагчдаас Google forms-оор санал асуулга, судалгаа авч дүн шинжилгээ хийж үр дүнг тооцов.

Үндсэн хэсэг: Багш, хамт олны үйл ажиллагааг зохион байгуулж, тэдэнтэй хамтран ажиллах явцдаа янз бүрийн ааш араншин, зан төлөв, төрх байдалтай байдаг. Иймээс багш суралцагчдын харилцаанд багшийн үүрэг маш чухал. Мөн анги хамт олон, суралцагчдыг амжилттай удирдан зохион байгуулж, сурах идэвх оролцоог нэмэгдүүлэх, тэднийг нэгэн зорилгод чиглүүлэн манлайлахын тулд суралцагчдын сэтгэл зүйн онцлогуудыг сайтар танин мэдэх хэрэгтэй болдог. Суралцагчидтай ойртон харилцаж, хамтран ажиллах нь тэдний сэтгэл зүйн онцлогийг мэдэх боломжийг нэмэгдүүлдэг. Өөрөөр хэлбэл багш, суралцагчдад тохируулан харилцсанаар үр бүтээлтэй сургалт явуулах боломжтой юм. Үүнд хувь хүний сэтгэл зүйн онцлог шинжүүдийн талаарх мэдлэг ихээхэн ач холбогдолтой ба хувь хүний зан чанарын онцлог нь түүний үйл ажиллагаанд нөлөөлдөг. Үүнийг анхаарч сурган хүмүүжүүлэх үйл ажиллагаандаа ашиглах чадвар эзэмших нь багш сурган хүмүүжүүлэгчдийн амжилтанд нөлөөлж байдаг. Багш суралцагчдынхаа зан төлөвийн онцлог шинжүүдийг таньж мэдсэнээр:

Үүнээс гадна ард түмнийхээ соёл шинжлэх ухааны баялаг өв уламжлалаас суралцан хөгжүүлэх боломж нийгмийн түүхийн үе шат бүрт харилцан адилгүй байсан байдаг. Ингээд суралцагчдаас авсан судалгаанд дүн шинжилгээ хийснээ тайлбарлая.

Судалгаанд нийт 135 суралцагч оролцсон.

1-р асуултын хувьд 2020-2021 оны суралцагчид илүү сайн оролцсон нь харагдаж байна. 2007-2008, 2011-2012 оны төгсөгч нар хараахан оролцож чадаагүй байна. Гэхдээ 14 жилийн хугацаанд төгссөн суралцагчид тодорхой хэмжээгээр оролцсон нь бахархууштай байлаа.

2 дахь асуултанд үндсэн 5 мэргэжлээр санал авахад Төмөр замын замчин буюу манай мэргэжлийн төгсөгч нар илүү сайн оролцжээ. Үүнээс харахад төгсөгч нар буюу одоо суралцаж байгаа суралцагчид мэргэжлийн болон ангийн багшаа илүү их дэмждэг нь харагдаж байна.

Нэг ангид жилийн турш 10-13 багш хичээл заадаг гэж үзэхэд манай сургуулийн багш нар босоо удирдлагатай, хагас цэрэгжүүлсэн бэлтгэлтэй байдагийн хувьд 135 суралцагчаас 114 нь буюу 84,4% нь багш нар цагийг ягштал баримтталдаг гэж дүгнэсэн байна. Энэ нь удирдах удирдуулах арга барилыг маш сайн эзэмшсэн байгаа нь харагдаж байгаа юм.

Таныг суралцаж байхад багш ямар нэг ёс зүйгүй үйлдэл гаргасан тохиолдол байсан уу? гэдэг асуултад 128 суралцагч буюу 94,8% нь үгүйсгэжээ. Гэвч ийм асуудал тохиолдсон ч хэн нэгэнд хандаж байгаагүй гэдэг асуулгад 5 хүүхэд буюу 3,7 хувь нь, мөн бусад 2 асуулгад 0,7 хувь буюу нийт 2 хүүхэд тохиолдсон ч хэнд хандахаа мэдээгүй, сургуулийн захиргаанд хэлж арга хэмжээ авахуулж байсан гэсэн хариу өгсөн байгааг харахад миний хувьд 2 талтай гэж үзэж байна.

1.Төмөр зам босоо удирдлагатай байдагийн хувьд багш нарын тавьсан шаардлага тухай суралцагчид хүндээр туссан байх магадлалтай

2.Багш ийм ёс зүйгүй үйлдэл гаргасан байхыг үгүйсгэхгүй юм

Иймд цаашид дээрх асуулгын 5,7 хувь буюу долоон суралцагчид тохиолдсон асуудлыг дахин давтагдуулахгүй байхад маш их анхаарах хэрэгтэй болж байна.
Судалгаанд суралцагчдын ихэнх нь мэргэжлийн боловсролоор суралцаж байгаа суралцагчид хамрагдсан байгаа. Дээрх асуулганд манай багш нарын хувьд сургалтын үйл ажиллагаа буюу багшийн үүрэгт ажлыг маш сайн хийдэг нь харагдаж байна.

Харилцах ур чадварын хувьд мөн багш нарыг маш сайн 68 суралцагч буюу 50,7%, сайн гэж 57 суралцагч буюу 42,5% нь дүгнэжээ.

Суралцагчдад зөвлөн туслах ур чадварыг хэр эзэмшсэн байдаг талаарх асуулгад маш сайн- 50 суралцагч буюу 37,3%, сайн-71 суралцагч буюу 53%, дунд-15 суралцагч буюу 11,2% нь хариулсан байна.

8 дахь асуулгад багш нар бие дан суралцах чадвар эзэмшүүлэх чадвар маш сайн байгааг 101 суралцагч буюу 74,8 хувь нь хариулсан байна.
Багш хувь хүнийх нь хувьд суралцагчид хүндэтгэлтэй хандаж, тэдний сурах үйл ажиллагааг удирдан чиглүүлэгч, зөвлөгч байж чаддаг уу гэсэн асуултад маш сайн 70 суралцагч 52,2%, сайн 59 суралцагч 44%, дунд 6 суралцагч 4,5%, муу 4 суралцагч 3% тус тус хариулсан байна. Тэгэхээр манай сургуулийн багш нар удирдан чиглүүлэгч, зөвлөгч байж чаддаг байх нь.
10 дахь асуултад маш сайн 57 суралцагч 42,5%, сайн 63 суралцагч 47%, дунд 14 суралцагч 10,4%, муу 2 суралцагч 1,5%, маш муу 1 суралцагч 0,7% хариулсан байна.
Багш суралцагчийн санаа бодлоо чөлөөтэй солилцох уур амьсгал бүрдүүлж чаддаг уу гэсэн асуултад маш сайн 68 суралцагч 50,4%, сайн 58 суралцагч 43%, дунд 11 суралцагч 8,1%, муу 3 суралцагч 2,2%, маш муу 1 суралцагч 0,7% хариулсан байна. Үүнээс харахад багш зөвлөн туслах байгаад зогсохгүй үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх нөхцөлийг бүрдүүлж чаддаг нь харагдаж байна.

Хамгийн сүүлийн асуултанд суралцагчид маань багшийн байр суурийн давуу байдлыг ашиглах суралцагчид аливаа дарамт, шахалт үзүүлж байсан уу гэсэн асуултад үгүй 116 суралцагч буюу 85,9%, заримдаа 11 суралцагч 8,1%, тийм 8 суралцагч 5,9% тус тус хариулсан байна. Энэ асуулгаас суралцагчдад багш ямар нэг багшийн байр сууринаас давуу байдлаа ашиглаж дарамт, шахалт үзүүлэх нь маш бага байна гэхдээ 5,9% нь тийм, 8,1% нь заримдаа гэсэн хариулт анхаарал татаж байна. Цаашид энэ дарамт шахалт юунаас үүдэлтэй болохыг судлах нь чухал санагдлаа.

Дүгнэлт: Багш нар нь суралцагчдын зан чанар, хандлагыг төлөвшүүлэх, мэдлэг эзэмших, ур чадвараа хөгжүүлэх, гурван үндсэн суурийн тэнцвэрийг хадгалж, төлөвшсөн хүн, өрсөлдөх чадвартай хүний нөөцийг бэлтгэн дэмжих үүрэгтэй.

Хэдийгээр суралцагчид санал асуулгад идэвхтэй сайн оролцож багш нарыгаа сайнаар үнэлсэн байгаа ч саар зарим нэг асуудлуудыг анхааралдаа авч засан сайжруулж, өөрсөддөө дүгнэлт хийж ажиллах шаардлага гарч байгаа нь судалгаанаас харагдлаа. Мөн өөрсдийгөө хөгжүүлж, зуршил бүтээх нь өөрчлөлтийн томоохон алхамуудын нэг болно гэж дүгнэлээ. Түүнчлэн амьдралын төлөө зүтгэдэг чармайлттай болгоход туслах, суралцагчидтайгаа хамтран ажиллах үүрэг оролцоог хөгжүүлэхийг зорилгоо болгон ажиллах нь чухал юм.

1.Мэргэжлийн боловсролын хуулиас

2.Монгол улсын “Зохистой хөдөлмөрийг дэмжиж” 2030 он хүртэлх Тогтвортой хөгжлийн зорилгын хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх нь

3.Тогтвортой хөгжлийн зорилгын хэрэгжилтийн хяналт шинжилгээ, улс орны төлөв байдал

4.Ёс зүйн онолын үндсэн ойлголт /сайтаас авсан материал/

5.Сургалтын орчинд хөдөлмөрийн ёс зүй төлөвшүүлэх арга зам /2015.02 сар Магистрын дипломын ажил/

6.Интернэт сайтууд

Баярхүү овогтой Урангуа миний бие нь 1974.02.27-нд Баярхүүгийн 5 дахь охин болж мэндэлсэн. Бага насаа эцэг эхийн гар дээр хүмүүжиж, 1982.09.01-нд 6-р дунд сургуульд орж суралцаад 1992.06 сард төгсөж Төмөр замын коллежийн Зам, барилга, замын аж ахуйн ангид элсэн орж шаталсан сургалтаар явсаар инженер баклавараар 1998.06 сард төгссөн. Төгсөөд ЗЗМС-д тасралтгүй ахлах замчин, бригадын дарга, хөдөлмөр хамгааллын инженер, Толгойт дахь Замчдын сургалтын төвд оператор, багшаар ажиллаж байгаад 2007.07.01-нд Замын даргын тушаалаар УБТЗ-ын МСҮТ-д замын багшаар ирж одоог хүртэл ажиллаж байна. 14 жилийн хугацаанд 1 жилийн 13 анги, 5 сарын олон ангийг төгсгөсөн байна. Ам бүл: Нөхөр, хүү, охин, бэр, ач охины хамт амьдардаг.